Saya coba arsipkan kembali pelajaran yang didapat waktu duduk dibangku sekolah dasar beberapa puluh tahun yang lalu, tentang pengertian dan contoh basa (bahasa) wewengkon dan basa (bahasa) lulugu:
Basa (bahasa) wewengkon adalah bahasa yang biasa dipakai oleh anggota masyarakat di satu daerah (wewengkon), yang berbeda dengan bahasa-bahasa yang dipergunakan di daerah-daerah lainnya (mandiri).[Wangunan basa anu biasa dipake ku jalma-jalma atawa anggota masyarakat dihiji wewengkon anu tangtu, anu beda jeung basa-basa biasa anu dipake ku jalma-jalma di wewengkon sejenna. Kecap wewengkon (basa wewengkon) sok nambahan kabengharan basa lulugu.]
Basa (bahasa) lulugu adalah bahasa yang diterima dan dipergunakan oleh masyarakat Sunda secara keseluruhan [Basa anu ditarima sarta dijadikeun basa anu dipake ku masyarakat sunda sagemlemngna. Bsa lulugu biasana dipake sakur panyatur basa Sunda nyaho tur ngarti.]
| Basa Wewengkon | Basa Lulugu | |
| Ciamis | ||
| Amring | Be’ak (habis) | |
| Mantang | Boled (ubi) | |
| Sanaon | Sabaraha (berapa) | |
| Tipagut | Titajong (tersandung) | |
| Nyaneh | Maneh (kamu, anda) | |
| Balabur | Usum Hujan (musih hujan) | |
| Sunge | Sumur | |
| Kusi | Kungsi (pernah) | |
| Kuningan | ||
| Mungkal | Batu | |
| Menit | Rieut (pusing, sakit kepala) | |
| Kagugu | Hayang Seuri (ingin tertawa) | |
| Endi | Mana | |
| Dage | Oncom | |
| teu rajeun | Teu keyeng (tidak semangat, malas) | |
| Cirebon | ||
| Nengkol | Mengkol (belok) | |
| Muhara | Muara | |
| Kacapeu | Sampeu (ketela) | |
| Jejengkok | Jojodog (tempat duduk) | |
| Gandela | Jandela (jendela) | |
| Banten | ||
| Abong | Sedih | |
| Alus | Leutik (kecil) | |
| Aran | Ngaran (nama) | |
| Cawene | Parawan (Perawan) | |
| Kabubun | Labuh (jatuh) |
Tentunya masih banyak contoh-contoh basa (bahasa) wewengkon, yang saya tulis ini hanya sebagian kecil saja. Di bagian contoh paling atas, ada beberapa bahasa yang biasa dipergunakan di Ciamis, tempat kelahiran kang Er’end/Cinta Deras (Hatur lumayan. manawi tiasa ngalubarkeun rasa kasono ka lembur matuh, dayeuh maneuh banjar karang pamidangan). Mudah-mudahan saya tidak salah dalam penulisannya.
salam




